Ιστορία

Δευτέρα 29 Ιουλίου 2019

Υβρίας ο Κρης.

Ο Υβρίας ήταν αρχαίος Έλληνας ποιητής και μισθοφόρος με καταγωγή από την Κρήτη ο οποίος έζησε περίπου το 600 π.Χ. Το μόνο σωζόμενό του έργο, είναι ένα «σκόλιον», ένα είδος λυρικής ποίησης που καλλιεργήθηκε στην Αρχαία Ελλάδα και τραγουδιόνταν στα επίσημα αριστοκρατικά συμπόσια, για τον εορτασμό κάποιου σημαντικού γεγονότος, εκθειάζοντας τις αρετές των θεών ή των ηρώων. Στο συγκεκριμένο που απαγγέλλει ο Υβρίας αναφέρεται η αγάπη για τα όπλα και τη μάχη.
Μισθοφόρος τοξότης από την Κρήτη.

Ο Υβρίας προφανώς το χορεύει και το τραγουδά ενόπλως χτυπώντας το δόρυ του και τη μικρή ασπίδα.

Πλούτη έχω κοντάρι και σπαθί μεγάλο, 

και για φύλαξή μου ασπίδα δυνατή

με αυτό οργώνω, με αυτό θερίζω

και με τ' άλλο μεσ' τ' αμπέλι 

το γλυκό κρασί πατώ


Και είμαι αφέντης της σκλαβολογιάς ατός μου,

κι όσοι άρματα δεν έχουν, καρδιά, νουν

γονατίζουν άψυχα κουφάρια ομπρός μου

βασιλέα με κράζουν και με προσκυνούν.


Μετάφραση από το «Στέφανος, εκλογαί αρχαίων ποιημάτων κατά μετάφρασιν Σίμου Μενάρδου, εκ. Ι.Ν.Σιδέρης, Αθήνα, 1924, σελ. 30.
Το αρχαίο κείμενο.

Τα σκόλια εκτελούνταν από τους ευπατρίδες στα επίσημα συμπόσια με τους εξής δύο τρόπους.

α)Όλοι μαζί οι συμποσιαστές ξεκινούσαν τραγουδώντας ένα χορικό τραγούδι, στη συνέχεια ο κάθε συνδαιτυμόνας τραγουδούσε μόνος του και στο τέλος τραγουδούσαν οι καταλληλότεροι, ανεξαρτήτως αξιώματος.

β)Ο συμποσιαστής τραγουδούσε τα σκόλια κρατώντας στο ένα του χέρι ένα κλαδί μυρσίνης που μετά το παρέδιδε σ' εκείνον που θεωρούσε ότι ήταν άξιος να τραγουδήσει. 

(Πηγή από Βικιπαίδεια: Γεράσιμος Αν. Μαρκαντωνάτος (2013). «Σκόλια». ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΟΙ. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε., σελ. 312).

Χαλάστρας Κωνσταντίνος

Παρασκευή 19 Ιουλίου 2019

Οι Τάταροι στον Οθωμανικό στρατό τον 17ο και 18ο αιώνα.


Χαλάστρας Κωνσταντίνος
Το ελαφρύ άτακτο ιππικό των Οθωμανών στις μάχες των Οθωμανών με τους Ρώσους το είχαν αναλάβει οι Τάταροι. Αυτοί διαδραμάτισαν τον ρόλο που είχαν οι ακιντζήδες ( διαλύθηκαν το 1595), αποτελούνταν από εθελοντές επιδρομείς των οποίων η κύρια πηγή εισόδων, πέραν από την καλλιέργεια της γης από την οποία είχαν φοροαπαλλαγή,  ήταν από τις λεηλασίες των επιδρομών τους. Αυτές μπορεί να γίνονταν κατά τη διάρκεια μιας διατεταγμένης εκστρατείας αλλά και από ανεξάρτητες επιδρομές στις συνοριακές γραμμές. Σημαντικό μέρος της λείας που αποκόμιζαν ήταν οι αιχμάλωτοι που πωλούνταν ως σκλάβοι. Υπολογίζεται ότι το Χανάτο της Κριμαίας κατά το διάστημα του 15ου-18ου αιώνα πούλησε ως σκλάβους περισσότερους από 3 εκατομμύρια αιχμαλώτους. Οι επιδρομές τους στις ανατολικές περιοχές των Σλάβων ήταν καταστροφικές. Μόνο σε μια επιδρομή, το 1688, έσυραν στην επιστροφή τους 60.000 αιχμαλώτους προς πώληση στα σκλαβοπάζαρα.
Δεινοί ιππείς, ικανοί για συνεχή πορεία έως και 13 ώρες, ήταν εξαιρετικοί στην συνεχή παρενόχληση του εχθρού, στην καταστροφή των εχθρικών γραμμών εφοδιασμού αλλά τελείως απείθαρχοι και πολλές φορές αποδείχτηκαν αναξιόπιστοι. Το πεδινό έδαφος της Ουκρανίας και της Κριμαίας με τις απέραντες στέπες ευνοούσε τις πολεμικές τακτικές των Τατάρων, χτύπημα και φυγή, που πολεμούσαν συνήθως ελαφρά οπλισμένοι με σπαθί και δόρυ ενώ ήταν και εξαιρετικοί ιπποτοξότες.

Κοζάκοι μάχονται με Τάταρους πολεμιστές του χανάτου της Κριμαίας.
Πίνακας του Μπράντ Τζόζεφ (1845-1910) το 1890.
Οι συντονισμένες επιδρομές τους στα μετόπισθεν του εχθρού μπορούσαν να φέρουν καίρια πλήγματα στην τροφοδοσία του. Παραδείγματος χάριν, η εκστρατεία των Ρώσων το 1736, που έληξε με την αποχώρησή τους από την Ουκρανία χωρίς να έχουν καταφέρει τίποτα ουσιαστικό, αποτέλεσε μια καταστροφή πρώτης τάξεως. Η συνεχής φθορά από τους Τατάρους στις εφοδιοπομπές σε συνδυασμό με την τρομερή ανεπάρκεια στον τομέα της μέριμνας είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο 30.000 ανδρών εκ των οποίων μόλις οι 2.000 ήταν στο πεδίο της μάχης. Βασιζόμενοι στην παραπλάνηση, οι Τάταροι τοποθετούσαν ανθρώπινα ομοιώματα από άχυρο στα ελεύθερα άλογα τους για να φαίνονται πιο πολυάριθμοι ενώ συνεχώς διέδιδαν σκόπιμα ψευδείς και αντικρουόμενες φήμες σχετικά με τη δύναμή τους και τα σχέδιά τους. Με την τακτική της καμμένης γης απέτρεψαν δυο φορές (1687 και 1689) μεγάλες εκστρατείες των Ρώσων τους οποίους εξανάγκασαν σε υποχώρηση.
Χαρακτηριστικός τύπος Τάταρου ιπποτοξότη.

Παροιμιώδης όμως υπήρξε και η απειθαρχεία τους και η αναξιοπιστία τους στο πεδίο της τακτικής μάχης. Στο Πετροβαραντίν (1716) αποχώρησαν χωρίς καν να εμπλακούν στη μάχη όταν διαφάνηκε η ήττα, στην πολιορκία του Οτσάκωφ (1737) λιποτάκτησαν μαζικά με αποτέλεσμα να λυθεί η πολιορκία, ενώ τα έτη 1736-1738 υποχώρησαν από όλο το πολεμικό μέτωπο αφήνοντας εκτεθειμένες τις οθωμανικές φρουρές, μεταξύ αυτών και του Άζοφ, στο έλος των Ρώσων προκαλώντας τη δυσμένεια του Οθωμανού σουλτάνου για την ανικανότητά τους όπως ανέφερε και την εκθρόνιση των χάνων τους Καπλάν και Φατίχ Γκιρέι. Τέλος στη μάχη του Καγκούλ, τον Αύγουστο του 1770, παρά τους τεράστιους αριθμούς τους δεν ενεπλάκησαν στο πλευρό των Οθωμανών που υπέστησαν πανωλεθρία.