Ιστορία

Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα αρχαία Ελλάδα. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα αρχαία Ελλάδα. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Κυριακή 16 Μαΐου 2021

Οι Αγριάνες κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου, από τον Αίμο έως την Φοινίκη. (Μέρος Α')

Οι Αγριάνες ήταν μια φυλή η οποία είχε εγκατασταθεί κυρίως στην περιοχή απ' όπου ξεκινάει ο ποταμός Στρυμόνας, στη σημερινή Βουλγαρία. Αποτελούσαν το ελαφρύ πεζικό του μακεδονικού στρατού ενσωματωμένοι σ' αυτόν ως πελταστές. Συνήθως τοποθετούνταν για να καλύψουν τη δεξιά πτέρυγα του στρατού στη μάχη, δίπλα στο ιππικό των Εταίρων, μια τιμητική θέση. Αποτελούσαν αναπόσπαστο τμήμα, ιδίως σε αποστολές που απαιτούσαν ταχύτητα κίνησης ή σε ανώμαλο έδαφος. Ήταν οπλισμένοι με αρκετά ακόντια, σπαθί, με ελαφριά ασπίδα που ήταν συνήθως πέλτη και δεν έφεραν πανοπλία, ενώ αρκετοί είχαν κράνος, φρυγικού τύπου. Κινούνταν σε αραιούς και χαλαρούς σχηματισμούς ιδίως όταν αντιμετώπιζαν εχθρικό βαρύ και δυσκίνητο πεζικό. Εκτόξευαν τα ακόντιά τους κατά βούληση στον εχθρό και, χωρίς επιβάρυνση από θωράκιση ή βαριές ασπίδες, αποχωρούσαν εύκολα και πειθαρχημένα.


Στις επιχειρήσεις απέναντι στους Θράκες και τους Ιλλυριούς.

Στην πρώτη αναφορά του Αρριανού, τους συναντάμε, έχοντας βασιλιά τον Λάγγαρο, στις επιχειρήσεις ενάντια στις φυλές των Θρακών που βρίσκονταν επί της οροσειράς του Αίμου. Οι δυνάμεις τους, οι οποίες αποτελούνταν από έναν ισχυρό αριθμό πολεμιστών,  είχαν πιάσει τα στενά μιας ανηφορικής ανάβασης που θα διάβαινε ο στρατός του Αλέξανδρου. Στο σημείο εκείνο μάλιστα, συγκέντρωσαν άμαξες και τις τοποθέτησαν μπροστά τους, με σκοπό να τις χρησιμοποιήσουν ως προμαχώνα. Παράλληλα όμως είχαν στο μυαλό τους να αφήσουν τις άμαξες αυτές να πέσουν επάνω στη φάλαγγα των Μακεδόνων, η οποία όντας πυκνή σε σχηματισμό όταν θα την χτυπούσαν οι άμαξες, τόσο περισσότερες απώλειες και σύγχυση θα προκαλούσαν. Ο Αλέξανδρος διέταξε τους οπλίτες του κάθε φορά που ρίχνονταν από ψηλά τα αμάξια καταπάνω τους,  να λύσουν τον σχηματισμό τους, να αραιώνουν προς τα πλάγια, έτσι ώστε οι άμαξες να περνούν ανάμεσά τους ή και να πέφτουν στη γη τοποθετώντας από πάνω τους τις ασπίδες κολλητά τη μια στην άλλη, ώστε  να μην προκαλείται καμία απώλεια. Στη συνέχεια, μετά το επιτυχημένα αυτό εγχείρημα, επιτέθηκε. Οι Αγριάνες ήταν μαζί με τον Αλέξανδρο, στην αριστερή πτέρυγα μαζί με τη σωματοφυλακή και τους υπασπιστές. Οι Θράκες τελικά οπισθοχώρησαν γρήγορα αφήνοντας πίσω περίπου 1.500 νεκρούς.

Αγριάνας πολεμιστής με πέλτη, σπαθί, ακόντια
και φρυγικό κράνος.


Σειρά είχε το ιλλυρικό φύλο των Ταυλάντιων. Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του Πέλλιου, ένα απόσπασμα υπό τον Φιλώτα στάλθηκε για την εξερεύνηση της γύρω περιοχής και την ανεύρεση τροφής και διαφόρων εφοδίων. Το απόσπασμα όμως αποκλείστηκε από μια μεγάλη δύναμη εχθρών που ήταν υπό τον Γλαυκία και κατέλαβε όλα τα γύρω υψώματα. Ο Αλέξανδρος, ανέλαβε προσωπικά να διασώσει το απόσπασμα και γι αυτόν τον λόγο πήρε μαζί του τους υπασπιστές, τους τοξότες, τους Αγριάνες και τετρακόσιους περίπου ιππείς. Η επιλογή του χαρακτηριζόταν από την ανάγκη για ευκινησία των ελαφρών σωμάτων, μεταξύ αυτών και των Αγριάνων. Η άφιξη και μόνο του μακεδονικού σώματος ανάγκασε σε υποχώρηση τους Ταυλάντιους. Στις επόμενες κινήσεις του κατά τη διάβαση ενός παραπλήσιου ποταμού, πάλι με ένα σώμα περίπου 2.000 ανδρών που η σύστασή του είχε πάλι Αγριάνες, τοξότες και ιππικό και έτρεψε σε φυγή τους αντιπάλους. Μετά από τρεις ημέρες βρήκε μια νέα ευκαιρία. Οι Ταυλάντιοι είχαν επιλέξει μια κακή τακτικά τοποθεσία στην ύπαιθρο για στρατοπέδευση. Και ενώ ήταν ακόμη νύχτα, Αλέξανδρος  αποφάσισε να εκτελέσει μια καταδρομική κίνηση, να περάσει τον ποταμό χωρίς να τον αντιληφθούν, παίρνοντας μαζί του τους υπασπιστές, τους Αγριάνες, και τους τοξότες, καθώς και τα τάγματα του Περδίκκα και του Κοίνου. Είχε διατάξει να ακολουθήσει η υπόλοιπη στρατιά· όταν όμως είδε ότι ήταν ευκαιρία να επιτεθεί, χωρίς να περιμένει να συγκεντρωθούν όλες οι δυνάμεις του, εξαπέλυσε τους τοξότες και τους Αγριάνες. Ακολούθησε πανικός και σφαγή. Άλλοι σκοτώνονταν ενώ ήταν ακόμη στα στρωσίδια τους, άλλοι αιχμαλωτίζονταν εύκολα από το σοκ της απρόσμενης επίθεσης, ενώ πολλοί έχασαν τη ζωή τους κατά την αποχώρηση που έγινε με αταξία και πανικό.

Πελταστής με στρογγυλόσχημη ασπίδα, εφοδιασμένος με 3 ακόντια, σπαθί
και φρυγικό κράνος.

Στην κατάπνιξη της επανάστασης στη Θήβα.

Οι αμέσως επόμενες επιχειρήσεις ήταν στη Νότια Ελλάδα και συγκεκριμένα στη Θήβα που είχε επαναστατήσει. Σύμφωνα με τον Πτολεμαίο , τον γιο του Λάγου,ο Περδίκκας, που είχε τοποθετηθεί με το τάγμα του στην εμπροσθοφυλακή και δεν απείχε πολύ από το εχθρικό οχύρωμα, χωρίς να περιμένει να δοθεί το σύνθημα της μάχης από τον Αλέξανδρο, προσέβαλε πρώτος το οχύρωμα και αφού το διέσπασε, όρμησε επάνω στις θηβαϊκές προφυλακές. Όταν αντιλήφθηκε την τροπή αυτή ο Αλέξανδρος, επειδή φοβήθηκε μήπως αποκοπούν από τους Θηβαίους, οδήγησε προς τα εκεί και τον υπόλοιπο στρατό του. Έδωσε λοιπόν σήμα και οι τοξότες με τους Αγριάνες αφού έριξαν μεριές βολές από ακόντια και βέλη, όρμησαν ταχύτατα  μέσα στο οχύρωμα. 

Στο σημείο αυτό ο Περδίκκας, ενώ προσπαθούσε να εισχωρήσει στο δεύτερο οχύρωμα, τραυματίσθηκε με πολλή δυσκολία διασώθηκε από τους συμπολεμιστές του. Παρ᾽ όλα αυτά οι Αγριάνες που είχαν εισορμήσει μαζί του και οι τοξότες που έστειλε ο Αλέξανδρος απέκλεισαν τους Θηβαίους στην κοίλη οδό, η οποία οδηγεί προς τον ναό του Ηρακλή. Ακολούθησε σκληρή σύγκρουση στα στενά της πόλης αλλά οι Θηβαίοι σταδιακά υποχωρούσαν παρά τις αντεπιθέσεις και εν τέλει αποχώρησαν άτακτα για να ακολουθήσει η σφαγή κυρίως από τους Φωκείς, τους Πλαταιείς και τους υπόλοιπους Βοιωτούς που βρήκαν την ευκαιρία να πάρουν εκδίκηση για τα δεινά που είχαν υποστεί από τους Θηβαίους. Όσον αφορά τον ρόλο των Αγριάνων στην πολιορκία μιας ισχυρής ελληνικής πόλης φάνηκε ότι αντεπεξήλθαν απόλυτα στον ρόλο τους και αυτή τη φορά όχι σε κάποιο ορεινό έδαφος απέναντι σε χαλαρά πειθαρχημένες φυλές αλλά σε αστικό περιβάλλον με Έλληνες οπλίτες και λοιπούς στρατιώτες.

Στην εκστρατεία στη Μικρά Ασία. 

Στη μάχη του Γρανικού οι 700 περίπου Αγριάνες στην αρχή της εκστρατείας, παρατάχθηκαν στο δεξί άκρο της παράταξης μαζί με τους τοξότες και τους εταίρους ιππείς υπό τον Φιλώτα έχοντας απέναντι τον Μέμνων μαζί με τον Αρσαμένη και το πολυάριθμο ιππικό του καλύπτοντας τη βασική επίθεση που διεξήχθη στο κέντρο της παράταξης. Μετά τη νίκη των ελληνικών όπλων, ο Αλέξανδρος συνέχισε προς τις Σάρδεις, την Έφεσο τις οποίες κατέλαβε αναίμακτα και κατόπιν έφτασε στη Μίλητο. Το εξωτερικό τείχος καταλήφθηκε με ορμητική έφοδο στην οποία συμμετείχαν μεταξύ άλλων οι Αγριάνες και λοιποί Θράκες. Οι υπερασπιστές της πόλης επιχείρησαν μερικές αποτυχημένες αντεπιθέσεις που τους οδήγησαν τελικά στον αποκλεισμό τους στην ακρόπολη. Προκειμένου να μη χρονοτριβεί, ο Αλέξανδρος συνέχισε την πορεία του αφήνοντας τρεις χιλιάδες πεζούς μισθοφόρους και διακόσιους περίπου ιππείς με αρχηγό τον Πτολεμαίο, για να φρουρούν την Αλικαρνασσό και την υπόλοιπη Καρία και ξεκίνησε για τη Φρυγία. 

Εκεί προχωρώντας προς την πόλη Σαλαγασσό, ένας τοπικός λαός οι Πισίδες, είχαν καταλάβει τον λόφο που βρισκόταν μπροστά στην πόλη τους, γιατί ήταν οχυρός για άμυνα  και ανέμεναν τα μακεδονικά στρατεύματα. Οι στρατιώτες του Αλεξάνδρου επιτέθηκαν στον λόφο που κατείχαν οι Πισίδες και βρίσκονταν στο πιο απόκρημνο σημείο της αναβάσεώς του. Τη στιγμή εκείνη, στο στενό σημείο, δέχτηκαν αιφνιδιαστική επίθεση οι δυο μακεδονικές πτέρυγες. Αρχικά, τράπηκαν σε φυγή τους τοξότες, επειδή και ελαφρά οπλισμένοι ήταν και οι πρώτοι που έφτασαν κοντά, αλλά οι Αγριάνες κράτησαν τις θέσεις τους για να κερδίσουν όσο χρόνο χρειάζονταν. Στη συνέχεια κατέφθασε και το βαρύ πεζικό που τελικά απώθησε τους αντιπάλους αλλά δεν μπορούσε να τους καταδιώξει προκαλώντας τους 500 περίπου νεκρούς. Στη συνέχεια της εκστρατείας, κατακτήθηκε η Γαλατία, παραδόθηκε η Παφλαγονία μέσω αντιπροσώπων και ενσωματώθηκε και η Καππαδοκία. Φτάνοντας στις Κιλίκιες Πύλες, πληροφορήθηκε την παρουσία σημαντικών εχθρικών φρουρών στο σημείο. Με την κλασική τακτική για μια ακόμη φορά, επιχείρησε νυχτερινή έφοδο και πήρε μαζί του τους υπασπιστές, τους τοξότες, και τους αναπόσπαστους Αγριάνες. Αν και τελικά έγιναν αντιληπτοί από τους Πέρσες, οι τελευταίοι νομίζοντας ότι επρόκειτο για ολόκληρο το στράτευμα αποχώρησαν άτακτα. 

Η επόμενη αποστολή των Αγριάνων βρισκόταν στα όρη της Κιλικίας. Εκεί, ο Μακεδόνας βασιλιάς πραγματοποίησε μια μικρή εκστρατεία μιας εβδομάδος, παίρνοντας μαζί του τρία τάγματα Μακεδόνων, όλους τους τοξότες και τους Αγριάνες, συντρίβοντας κάθε στράτευμα που παρέτασσαν οι Κίλικες. Στους Σόλους ο νικηφόρος Αλέξανδρος θυσίασε στον Ασκληπιό, έκαμε πομπή με όλον τον στρατό του, τέλεσε λαμπαδηδρομία και διεξήγαγε γυμνικούς και μουσικούς αγώνες. Το ίδιο διάστημα ο Πέρσης βασιλιάς Δαρείος έφτασε στην Ισσό όπου περίμενε να δώσει αποφασιστική μάχη με τα ελληνικά στρατεύματα.

Οι αντίπαλες παρατάξεις στη μάχη της Ισσού. Οι Αγριάνες
τοποθετήθηκαν στη δεξιά πτέρυγα στους πρόποδες του βουνού.

Στη μάχη, οι Αγριάνες με επικεφαλής τον Άτταλο, καθώς και μερικούς ιππείς και τοξότες, τοποθετήθηκαν στους πρόποδες του όρους δεξιά τους καλύπτοντας τα νώτα του στρατού. Δίπλα τους ήταν οι «γείτονές» τους Παίονες, με επικεφαλής τον Αρίστωνα. Μόλις ξεκίνησε η σφοδρή μάχη με τη διάσπαση της αριστερής περσικής πτέρυγας και την εξαιρετικά σκληρή ιππομαχία στις εκβολές του Πίναρου οι Αγριάνες εξετέλεσαν με επιτυχία την αποστολή τους, και μαζί με τοξότες και με ένα τμήμα Ελλήνων μισθοφόρων, επιτέθηκαν και έτρεψαν σε φυγή το αντίπαλο ελαφρύ πεζικό που απειλούσε τα νώτα του ιππικού των Εταίρων. Μετά τη μεγάλη νίκη στην Ισσό, ο Αλέξανδρος συνέχισε με την κατάληψη της Φοινίκης βρίσκοντας ως πρώτο εμπόδιο την εξαιρετικά οχυρή πολή-νησί της Τύρου.  Εκεί, ενώ οι Μακεδόνες κατασκεύαζαν τον μόλο που θα τους οδηγούσε στα τείχη, πήρε υπασπιστές και τους Αγριάνες και ξεκίνησε για τη Σιδώνα, για να συγκεντρώσει όσα πλοία του ήταν ήδη εκεί. Η πόλη παραδόθηκε αμέσως με τα 80 πλοία της και έτσι οργανώθηκε για το επόμενο βήμα.Κατόπιν, οι Αγριάνες,  συμμετείχαν σε μια μικρή αποστολή διάρκειας 10 μαζί με μερικές ίλες ιππικού, τους υπασπιστές, και τους τοξότες υπέταξαν όλες τις πόλεις της οροσειράς του Αντιλιβάνου, είτε με τη δύναμη των όπλων είτε κατόπιν συμφωνίας.

Χαλάστρας Κωνσταντίνος 

Πηγές 

Αρριανός, «Αλεξάνδρου Ανάβασις» (έως (3.11.8-3.12.5), Μτφρ. Θεόδωρος Χ. Σαρικάκης, 1998, Αθήνα, Ακαδημία Αθηνών.

Πλούταρχος, «Βίος Αλέξανδρου» Μτφρ. Γιαγκόπουλος-Μαλαθούνη, 2012, Θεσσαλονίκη: ΚΕΓ.

Σάββατο 5 Σεπτεμβρίου 2020

Ο θεσμός των συσσιτίων (ανδρείον/ανδρεία) και οι αναφορές τους από τις πηγές.

 Ο θεσμός των συσσιτίων επηρέασε, διαμόρφωσε και σχηματοποίησε τους πολίτες που τον ενστερνίστηκαν και αποτέλεσε πρότυπο μίμησης για αρκετές πόλεις οι οποίες και το υιοθέτησαν. Αποτελεί γεγονός άλλωστε ότι η μη ομοιογενής Κρήτη , από τον 8ο αιώνα π.Χ. , παρόλο που δεν αποτελούσε πια πρωτοπόρο του πολιτισμού στον αρχαίο ελληνικό κόσμο παρέμεινε ψηλά στη φήμη και στις συνειδήσεις για τους θεσμούς και τις νομοθετικές της ρυθμίσεις.(1) Όπως κάθε θεσμός, έτσι και αυτός αποτέλεσε έναν σαφή ορισμό των δικαιωμάτων και των προνομίων και τον αυστηρό έλεγχο της ζωής και των δραστηριοτήτων του κάθε ατόμου.



Οι όροι ανδρείον/ανδρεία και οι αναφορές τους από τις πηγές.

 Μαρτυρίες για τα συσσίτια εντοπίζονται από τα ομηρικά έπη, από τον Πλάτωνα και τον Αθήναιο σε διάφορες περιοχές της αρχαίας Ελλάδας, όμως στη σπαρτιατική και κρητική κοινωνία αποτέλεσε δομικό στοιχείο των εκεί κοινωνιών. Ο όρος ανδρεία αποτελεί την ονομασία που έδωσαν οι Κρήτες για τα συσσίτιά τους, ονομασία η οποία αποτελούσε και δάνειο, αρχικά τουλάχιστον, των Σπαρτιατών αποτελώντας έτσι έναν από τους θεσμούς που υιοθετήθηκαν στο σπαρτιατικό πολίτευμα με διαφοροποιήσεις.(2)  Η ονομασία αυτή πιστεύεται από σημαντική μερίδα ιστορικών ότι πιθανώς επικρατούσε και στα μινωικά ανάκτορα, όμως τα τελευταία χρόνια η άποψη αυτή διατηρείται με επιφύλαξη. Η παρουσία τους πάντως μνημονεύεται από τον Αριστοτέλη από την εποχή του Μίνωα  και εξακολούθησε να πιστοποιείται και κατά την ελληνιστική και ρωμαϊκή περίοδο αλλά μάλλον μόνο στο πλαίσιο εορτών και δυστυχώς δεν υπάρχουν σαφείς αποδείξεις ότι ασκούνταν καθημερινά, τουλάχιστον σε ορισμένες πόλεις.(4)

Πληρέστερη ενημέρωση για τον προσδιορισμό του όρου έχουμε από τον Έφορο. Η ονομασία αντικατοπτρίζει τη σφυρηλάτηση του χαρακτήρα των πολιτών που ήθελε να προσδώσει ο νομοθέτης έχοντας κατά νου την αντιδιαστολή με τη δειλία. Η  ενασχόληση των νεαρών μελών της κρητικής κοινωνίας με τα όπλα, η αντιμετώπιση πάσης φύσεως κακουχίας, οι σκληρές εκπαιδεύσεις από τις ασκήσεις και τις μάχες είναι αυτές που θα παρέχουν την ανδρεία στον πολίτη. Ο πολεμικός χορός πυρρίχης, έχει κι αυτός τη δικιά του χρησιμότητα σε αυτή τη «ζύμωση» μαζί με άλλα πολεμικά και μη τραγούδια του Θάλη.(5)  Ακόμη, η θεματολογία, μετά τη συζήτηση για τις δημόσιες υποθέσεις, αφορούσε την εξιστόρηση ανδραγαθημάτων από τους παλαιότερους με σκοπό τη δημιουργία των κατάλληλων προτύπων για τους νεότερους και την παρακίνησή τους σε ανάλογες πράξεις ηρωισμού.(6)  


Ο Δωσιάδας στο τέταρτο βιβλίο του στα Κρητικά, τα αναφέρει ως «εταιρείες», τις ομάδες των ανδρών δηλαδή που συνέτρωγαν, τουλάχιστον έτσι όπως απέσπασε και μετέφερε την πηγή του τον Αθήναιο, καθώς και την περιγραφή του χώρου που τελούνταν τα συσσίτια και αφορά τον χώρο στέγασης. Αυτός αναφέρει ότι σε ολόκληρη την Κρήτη υπάρχουν δύο κτήρια εκ των οποίων το ένα στο οποίο πραγματοποιούνται τα συσσίτια ονομάζεται ανδρείον. Το έτερο, το κοιμητήριο, αφορά στέγαση τυχόν φιλοξενούμενων. Για τους τελευταίους υπήρχαν θέσεις στα ανδρεία, στο τρίτο τραπέζι δεξιά της εισόδου, το λεγόμενο «του Ξένιου Δία» ή «των ξένων».Προστάτης των εταιρειών ήταν ο «εταιρείος Δίας», όπως πληροφορούμαστε από τον Ησύχιο (Εταιρείος, «Ζεύς εν Κρήτη», Ηρόδοτος Ι 44).

Χαλάστρας Κωνσταντίνος

Σημειώσεις

(1)Οι νομοθετικές επιγραφές των ρυθμίσεων της Κρήτης ήταν περισσότερες από τις συνολικές σε ολόκληρη την υπόλοιπη Ελλάδα. Chaniotis, «The Great Inscription, its political and social institutions and the common institutions of the Cretans», Greco - M. Lombardo (eds.), La Grande Iscrizione di Gortyna. Centoventianni dopo la scoperta. Atti del I ConvegnoInternazionale di Studisulla Messara, Athen 2005, σελ. 175

(2)ΠαναγόπουλοςΑνδρέας, «ΕλληνικήΑρχαιογνωσία, ΣύμμεικταΚλασσικά», εκδ.Αίολος, 2002, σελ.117-118 καισελ.121Ἔχειδ᾽ἀνάλογονἡΚρητικὴτάξιςπρὸςτὴνΛακωνικήν. γεωργοῦσίτεγὰρτοῖςμὲνοἱεἵλωτεςτοῖςδὲΚρησὶνοἱπερίοικοι, καὶσυσσίτιαπαρ᾽ἀμφοτέροιςἔστιν, καὶτόγεἀρχαῖονἐκάλουνοἱΛάκωνεςοὐφιδίτιαἀλλὰἀνδρεῖα

(3)Μανδαλάκη Αικατερίνη, «Κοινωνία και οικονομία στην Κρήτη κατά την Αρχαϊκή και την Κλασική εποχή», εκδ. ΒικελαίαΒιβ/κη, 2004, σελ. 190-191.

(4)ChaniotisΑ., «Milking the Mountains, economic activities on the Cretan uplands in the Classical and Hellenistic Period», From Minoan Farmers to Roman Traders. Sidelights on the Economy of Ancient Crete, Stuttgart 1999, σελ. 185καιΜανδαλάκηΑ. σελ. 211.

(5)ΠαναγόπουλοςΑ., σελ.121

(6)Παναγόπουλος Α., σελ.126

Δευτέρα 29 Ιουλίου 2019

Υβρίας ο Κρης.

Ο Υβρίας ήταν αρχαίος Έλληνας ποιητής και μισθοφόρος με καταγωγή από την Κρήτη ο οποίος έζησε περίπου το 600 π.Χ. Το μόνο σωζόμενό του έργο, είναι ένα «σκόλιον», ένα είδος λυρικής ποίησης που καλλιεργήθηκε στην Αρχαία Ελλάδα και τραγουδιόνταν στα επίσημα αριστοκρατικά συμπόσια, για τον εορτασμό κάποιου σημαντικού γεγονότος, εκθειάζοντας τις αρετές των θεών ή των ηρώων. Στο συγκεκριμένο που απαγγέλλει ο Υβρίας αναφέρεται η αγάπη για τα όπλα και τη μάχη.
Μισθοφόρος τοξότης από την Κρήτη.

Ο Υβρίας προφανώς το χορεύει και το τραγουδά ενόπλως χτυπώντας το δόρυ του και τη μικρή ασπίδα.

Πλούτη έχω κοντάρι και σπαθί μεγάλο, 

και για φύλαξή μου ασπίδα δυνατή

με αυτό οργώνω, με αυτό θερίζω

και με τ' άλλο μεσ' τ' αμπέλι 

το γλυκό κρασί πατώ


Και είμαι αφέντης της σκλαβολογιάς ατός μου,

κι όσοι άρματα δεν έχουν, καρδιά, νουν

γονατίζουν άψυχα κουφάρια ομπρός μου

βασιλέα με κράζουν και με προσκυνούν.


Μετάφραση από το «Στέφανος, εκλογαί αρχαίων ποιημάτων κατά μετάφρασιν Σίμου Μενάρδου, εκ. Ι.Ν.Σιδέρης, Αθήνα, 1924, σελ. 30.
Το αρχαίο κείμενο.

Τα σκόλια εκτελούνταν από τους ευπατρίδες στα επίσημα συμπόσια με τους εξής δύο τρόπους.

α)Όλοι μαζί οι συμποσιαστές ξεκινούσαν τραγουδώντας ένα χορικό τραγούδι, στη συνέχεια ο κάθε συνδαιτυμόνας τραγουδούσε μόνος του και στο τέλος τραγουδούσαν οι καταλληλότεροι, ανεξαρτήτως αξιώματος.

β)Ο συμποσιαστής τραγουδούσε τα σκόλια κρατώντας στο ένα του χέρι ένα κλαδί μυρσίνης που μετά το παρέδιδε σ' εκείνον που θεωρούσε ότι ήταν άξιος να τραγουδήσει. 

(Πηγή από Βικιπαίδεια: Γεράσιμος Αν. Μαρκαντωνάτος (2013). «Σκόλια». ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΟΙ. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε., σελ. 312).

Χαλάστρας Κωνσταντίνος

Σάββατο 9 Μαρτίου 2019

Ο Θησαυρός του Παναγκιουρίστε. Η θρακική μικροτεχνία στο απόγειό της.

Μια εκπληκτική συλλογή 9 σκευών απο ατόφιο χρυσάφι βάρους 6,164 κιλών, η οποία χρονολογείται στα τέλη 4ου και αρχές 3ου αιώνα και άνηκε σε άρχοντα της θρακικής φυλής των Οδρυσών, πιθανότατα στον βασιλιά Σέυθη Γ'(331-300 π.Χ.)
Αποτελείται από μια φιάλη, έναν περίτεχνο αμφορέα, ανθρωπόμορφες οινοχόες και ζωόμορφα ρυτά. Ανακαλύφθηκαν τυχαία από 3 αδέλφια, τους Πάβελ, Πέτκο και Μιχαήλ Ντέικοφ στις 8 Δεκεμβρίου 1949 σε απόσταση 2 χλμ από την πόλη Παναγκιουρίστε(με ρίζα από την ελληνική λέξη «πανηγύρι»). Θεωρήθηκε από τον Χόφμαν Χέρμπερτ ως «ο πλουσιότερος θησαυρός που έχει ανακαλυφθεί στην Ευρώπη από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο».
Στον αμφορέα διακρίνεται ο Ηρακλής να πνίγει τα δύο φίδια, ένας γενειοφόρος σάτυρος και ένοπλοι πολεμιστές να χορεύουν. Οι λαιμοί και των τριών οινοχόων που σχηματίζονται ως γυναικεία κεφάλια είναι επιμήκεις και ομοιόμορφοι και τελειώνουν με ένα πυθμένα που διευρύνεται στο κάτω άκρο και με σώματα σφιγκτήρων στα επάνω άκρα των λαβών . Τα γυναικεία στολίδια για τα μαλλιά, τα περιδέραια, καθώς και το κράνος σε μία από τις κεφαλές των Αμαζόνων έχει την αίσθηση «ανακούφισης».
Οι ρυτοί είναι εξαιρετικής τεχνοτροπίας και σ' αυτούς διακρίνονται θεοί του Ολύμπου όπως η Ήρα, ο Απόλλωνας, η Αθηνά, η Αφροδίτη και η Άρτεμη, αλλά και άλλα πρόσωπα από την ελληνική μυθολογία όπως ο Θησέας, ο Ηρακλής και μια Νίκη με ανοιχτά τα φτερά της. Τα ονόματα των θεών είναι χαραγμένα στο κεφάλι τους.Η εκπληκτική φιάλη έχει διάμετρο 25 εκ. και βάρος 0,846 κιλά. Υπάρχουν 4 ομόκεντροι κύκλοι με 24 διακοσμητικά στοιχεία γύρω από τον ομφαλό.














Υπάρχουν δύο βασικές υποθέσεις σχετικά με την προέλευση του Θησαυρού Παναγκιουρίστε.Βασίζονται στα σκαλισμένα γράμματα σε ορισμένα από τα σκεύη, τα οποία θεωρούνται ότι σημαίνουν τις μονάδες μέτρησης του χρυσού. Σύμφωνα με μια εκτεταμένη διατριβή, τα σημάδια ανήκουν στο μετρικό σύστημα που χρησιμοποιείται στη Μικρά Ασία, στην πόλη Λάμψακο. Άλλοι μελετητές όμως έχουν ανακαλύψει ότι ένα παρόμοιο σύστημα χρησιμοποιήθηκε στο εσωτερικό της Θράκης, οπότε το πιο πιθανό είναι η τοπική προέλευση του θησαυρού. Τα αντικείμενα ταξιδεύουν συνήθως ανά την υφήλιο στα σπουδαιότερα μουσεία και για τις ανάγκες των επισκεπτών έχουν δημιουργηθεί 2 σειρές από πιστά αντίγραφα.