Το 1941, η Γερμανική Ύπατη Διοίκηση ενέκρινε την ίδρυση της Βουλγαρικής Λέσχης στη Θεσσαλονίκη. Οι Βούλγαροι οργάνωσαν προμήθειες τροφίμων για τον σλαβόφωνο πληθυσμό της Μακεδονίας, με στόχο να κερδίσουν την επιρροή και την εμπιστοσύνη του εκει πληθυσμού που βρισκόταν στις γερμανικές και ιταλικές ζώνες. Το 1942, η βουλγαρική λέσχη ζήτησε βοήθεια από την Ύπατη Αρχή για την οργάνωση ένοπλων μονάδων μεταξύ του σλαβόφωνου πληθυσμού στη βόρεια Ελλάδα. Αξιωματικοί, κυρίως οπαδοί του Ιβάν Μιχαήλωφ της ΕΜΕΟ, ανέλαβαν τη δημιουργία της πολιτοφυλακής.
Το πρώτο απόσπασμα δύναμης 80 ατόμων δημιουργήθηκε το 1943 στην Καστοριά από τον βούλγαρο πράκτορα Κάλτσεφ, με την υποστήριξη του επικεφαλής των ιταλικών αρχών κατοχής στην Καστοριά, Συνταγματάρχη Βενιέρι. Αυτοί παρείχαν όπλα και στολές με ραμμένη την επιγραφή « Ιταλοβουλγαρική Επιτροπή - Ελευθερία ή Θάνατος», πιο συγκεκριμένα με τα Βουλγαρικά αρχικά ΒΚ SIS Belgarskί Komitet, Βουλγαρικό Κομιτάτο και Svoboda ili Smrt, Ελευθερία ή Θάνατος, την επίσημη αναφορά της ΕΜΕΟ.
 |
| Μέλη της βουλγαρικής παραστρατιωτικής οργάνωσης «Οχράνα» («Ασφάλεια») στα Λακκώματα, στην Ορεστίδα Καστοριάς. |
Πρώτη τους ενέργεια στις 5/3/1943 ήταν η εκτέλεση 21 πολιτών για «συνεργασία με τους Έλληνες». Η στρατολόγηση συνεχίστηκε και στην περιοχή της Φλώρινας. Μετά την επιτυχία σε συμπλοκή με ελληνικά τμήματα αντίστασης, απευθύνθηκαν στη γερμανική διοίκηση Έδεσσας προκειμένου να εδραιωθουν και εκεί. Η «Επιτροπή» στη Φλώρινα και στην Καστοριά κατάφερε να οπλίσει ένα σημαντικό μέρος του σλαβόφωνου πληθυσμού των περιοχών, μετά από σφοδρο κύμα βίας, που στράφηκε κυρίως εναντίον των προσφύγων της Μικράς Ασίας. Τέλη του 1943 έφτασαν να αριθμούν 3.000 άτομα υπό τον Αντών Καλτσέφ και τους Σαρακίνωφ και Μλαντένωφ, με κύριο στόχο την καταδίωξη όλων των Ελλήνων, του τοπικού πληθυσμού, των σλαβόφωνων, των Βλαχων, εναντίον του προφυγικού πληθυσμού και σε όποιον θα μπορούσε να αποτελέσει εμπόδιο στη δημιουργία της βουλγαρικής Μακεδονίας. Όπως αναφέρουν και οι ίδιοι συνάντησαν σκληρή αντίσταση από τους άνδρες της ΠΑΟ, Πανελλήνιας Απελευθερωτικής Οργάνωσης, στην περιοχή της Κρυας Βρύσης Γιαννιτσών και δεν είχαν εκεί τα επιδιωκώμενα αποτελέσματα. Ακόμη, αναφέρουν αντίσταση από τμήμα του Μιχάλαγα Παπαδόπουλου, και παρομοιάζουν την επικρατούσα κατάσταση ως «νέα φάση του μακεδονικού αγώνα».
Τον Αύγουστο του 1943, ο Ιβάν Μιχαήλφ, κατέφθασε στο Ζάγκρεμπ και μετά σε ανεπίσημη περιοδεία στη Γερμανία, όπου επισκέφθηκε την έδρα της Υπηρεσίας Ασφαλείας. Εκεί έλαβε τη έγκριση να δημιουργήσει εθελοντικά τάγματα οπλισμένα με γερμανικά όπλα. Αυτά τα τάγματα - 3 στον αριθμό σε Καστοριά, Έδεσσα και Φλώρινα με την ονομασία «εθελοντικά τάγματα ΕΜΕΟ» - μπήκαν στην επιχειρησιακή διοίκηση του Ραϊχσφύρερ Χάινριχ Χίμλερ. Η συνθηκολόγηση της Ιταλίας το φθινόπωρο και η ανάγκη ενισχύσεων στο Ανατολικό Μέτωπο ανάγκασαν τους Γερμανούς στην προσφορά επέκτασης της επιρροής των Βουλγάρων στην Κεντρική και Δυτική Μακεδονία.
Οι Βούλγαροι της Οχράνα ή γνωστής και ως Κεντρικής Επιτροπής Βουκγαρομακεδόνων, υπό γερμανική διοίκηση πλέον, συμμετείχαν στη σφαγή της Κλεισούρας Καστοριάς όπου βρήκαν τον θάνατο 250-270 άμαχοι. Η σφαγή έγινε μετά από επίθεση του ΕΛΑΣ σε προπορευόμενο τμήμα που είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο 3 με 8 Γερμανών και μερικών κομιτατζήδων. Ο ΕΛΑΣ που εξυπηρετούσε την κομμουνιστικη ατζέντα της Σοβιετικής Ενωσης, η οποία είχε τα δικά της σχέδια για τη Μακεδονία, και επίσης δεν ήθελε άλλον αντίπαλο σε καμία περιοχή, δημιούργησε στις 25 Δεκεμβρίου 1943 στο Πολυάνεμο Καστοριάς και στις 26/27 Δεκεμβρίου στη Δροσοπηγή Φλώρινας, ως πόλο έλξης των Σλαβόφωνων και των σλάβων στην εθνική τους συνείδηση, το Σλαβομακεδονικό Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΣΝΟΦ-Славјаномакедонскиот народноослободителен фронт).
Ο καθένας επιθυμούσε την προσχώρηση των Σλαβόφωνων για τα δικά του σχέδια, οι της Οχράνα για τη δημιουργία της βουλγαρικής Μακεδονίας, οι του ΕΛΑΣ με τον ΣΝΟΦ που ακολουθούσε την εξυπηρέτηση των κομμουνιστικών σχεδίων , την «Ανεξάρτητη Μακεδονία». Υπήρχαν άτομα μέσα στον ΕΛΑΣ που αντιδρούσαν σε αυτές τις ενέργειες και αποτέλεσαν αργότερα τους λόγους της διάλυσης του ΣΝΟΦ. Ο Svetozar Vukmanovic, απεσταλμένος του Τίτο, ισχυρίζεται ότι ο Σιάντος συμφώνησε προφορικά πως στους Μακεδόνες» πρέπει να λέγεται ότι μετά την απελευθέρωση θ’ αποκτήσουν το δικαίωμα της «εθνικής απελευθέρωσης και ισότητας». Τελικά, στον ΣΝΟΦ προχώρησαν άνω των 2.000 ατόμων, πολλοί πρώην Οχρανίτες και που θα πολεμούσαν αργότερα τον Ελληνικό Στρατό στον συμμοριτοπολεμο με τον ΔΣΕ. Το «Σλαβομακεδονικό Τάγμα», επίσημα II/28 Τάγμα, έφτασε τον Σεπτέμβρη του 1944 να έχει δύναμη 800 ανδρών, οι περισσότεροι εκ των οποίων ήταν πρώην Οχρανίτες.
 |
| Σλαβομακεδονικό Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (SNOF) σε συνέδριο στο Δενδροχώρι Καστοριάς, Απρίλιος 1944. Πολλοί εξ αυτών ήταν πρώην Οχρανίτες. |
Στις 5 Ιουνίου 1944, ομάδα 28 ατόμων της Οχράνα αιχμαλωτίστηκε από τον ΕΛΑΣ. Στις 21 Αυγούστου 1944 τμήμα της 9ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ επιτέθηκε με επιτυχία στο προπυργιο των Βουλγάρων, το χωριό Πολυκέρασο. Κατά τη διάρκεια της μάχης, αναφέρθηκαν 11 με 20 άνδρες της Οχράνα νεκροί και δεκάδες αιχμάλωτοι (αναφέρονται ως αριθμοί 150 με 300). Τον Σεπτέμβριο, δύο ακόμα λόχοι της Οχράνα εξοντωθηκαν στην υπεράσπιση της Έδεσσας από επίθεση του ΕΛΑΣ.
Τα υπολείμματα της Οχράνα αποχώρησαν και προς Βουλγαρία αλλά κυρίως προς τη μεριά των Σκοπίων όπου εντάχθηκαν στον ΝΟΦ/NOF (Narodno Osloboditelen Front) που είχε έδρα στα Σκόπια, από τον Απρίλιο του 1945 και ως σκοπό την «απελευθέρωση της Μακεδονίας του Αιγαίου» .Μετά την απελευθέρωση, οι Ελληνικές Αρχές εξαπέλυσαν κύμα διώξεων εναντίον των πρώην μελών της παραστρατιωτικής αυτής οργάνωσης. Περισσότερα από 2.000 άτομα παραπέμφθηκαν στα έκτακτα στρατοδικεία δοσιλόγων που συστάθηκαν με βάση την Συντακτική Πραξη 6/1945 της κυβέρνησης Πλαστήρα. Οι περισσότεροι καταδικάσθηκαν σε θάνατο, όπως και στην περίπτωση των Τσάμηδων, οι περιουσίες τους δημεύθηκαν από το ελληνικό Δημόσιο και όσοι γλύτωσαν διέφυγαν στα Σκόπια. Ο Αντον Κάλτσεφ καταδικάσθηκε σε θάνατο και τουφεκίσθηκε στην Θεσσαλονίκη τον Αύγουστο 1948.
Χαλάστρας Κωνσταντίνος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου