Επιχείρηση «Φρειδερίκος II», 22-26 Ιουνίου 1942. Οι Γερμανοί αποτελειώνουν την ομάδα στρατιών «Νοτιοδυτικό Μέτωπο» ως στρατιωτικό σχηματισμό.

Γερμανικά άρματα μάχης κοντά στο Χάρκοβο τον Μάιο του 1942.

Παρ' όλο που οι Σοβιετικοί είχαν υποστεί μια ήττα πρώτου μεγέθους κατά την αποτυχημένη επίθεση στο Χάρκοβο, τη «δεύτερη μάχη του Χαρκόβου» κατείχαν ακόμα σημαντικές θέσεις και δυνάμεις οι οποίες έπρεπε να εξαλειφθούν προκειμένου να δημιουργηθεί ο διάδρομος για τη μεγαλεπήβολη επιχείρηση «Μπλε»-Fall Blau. Οι αντικειμενικοί σκοποί που προβλέπονταν για τη  «Φρειδερίκος II» ήταν η περικύκλωση της 9ης και 38ης Σοβιετικής Στρατιάς στα βόρεια και ανατολικά του Ιζιούμ και η προώθηση της 1ης ΤΘ Στρατιάς ( Panzerarmee) περίπου 30 μίλια (48 χλμ.) προς τα ανατολικά ώστε να φτάσει στο σημείο εκκίνησης για το «Blau II» στον ποταμό Όσκολ στην περιοχή κάτω από το Κουπιάνσκ.

Στην απέναντι όχθη του μετώπου, οι Σοβιετικοί ανέμεναν τη γερμανική αντεπίθεση. Στις 29 Μαΐου, οι τρεις επικεφαλής, μεταξύ των οποίων ήταν και ο αργότερα ευρύτερα γνωστός Νικίτα Χρουστσώφ, έστειλαν στην Στάβκα μια εκτίμηση της κατάστασης, στην οποία έκαναν λόγο για νέες γερμανικές επιθέσεις σε πέντε έως δέκα ημέρες. Αν και ο πολιτικός επίτροπος Τιμοσένκο θεώρησε ότι αυτές θα ήταν δευτερεύουσας σημασίας έχοντας κατά νου ότι βασικός στόχος ήταν η Μόσχα, εντούτοις έστειλε τον Χρουστσώφ στον Στάλιν προκειμένου να ζητήσουν ενισχύσεις όπως και ..παραδόξως έγινε.

Για τους Γερμανούς κλειδί της επιτυχίας ήταν η ταχύτητα. Οι λασπώδεις, από τις πρόσφατες βροχές, δρόμοι δεν ευνοούσαν και έτσι η επιχείρηση πήγαινε από αναβολή σε αναβολή: αρχικά στις 17, μετά στις 20 και εν τέλει στις 22 Ιουνίου. Κύριος γερμανικός σχηματισμός ήταν το 3ο ΤΘ ΣΣ , το οποίο επρόκειτο να επιτεθεί ανατολικά από την περιοχή του Τσουχουίβ στα ΝΑ προς την κατεύθυνση του Κουπιάνσκ και στη συνέχεια να στραφεί σχεδόν απευθείας προς τα νότια κατά μήκος του ποταμού Οσκόλ. Στο νότο, το 44o ΣΣ του στρατηγού Maximilian de Angelis και το 11ο ΣΣ επρόκειτο να διασχίσει τον ποταμό Ντόνετς στην περιοχή μεταξύ Ιζιούμ και τις εκβολές του ποταμού Οσκόλ και να συνεχίσει ΒΑ για να συναντήσει το 3ο ΤΘ ΣΣ στην περιοχή της Γκοροχόβατκα. Στοιχεία του 51ου Σώματος του στρατηγού Walter von Seydlitz-Kurzbach επρόκειτο να συνδράμουν βορειότερα.

Κατεστραμμένο σοβιετικό άρμα μάχης Τ-34 στην περιοχή
του Κουπιάνσκ.

Οι περιστάσεις οπως αναφέρθηκε δεν χωρούσαν νέα αναβολή και τα γερμανικά άρματα της 22ης ΤΘ Μεραρχίας ξεκίνησαν την προέλασή τους υπό βροχή. Αν και αρχικά υπήρξε αντίσταση, σύντομα αυτή εκτυλίχθηκε σε φυγή. Οι νωπές αποτυχίες του Μαϊου είχαν ρίξει τόσο το ηθικό των Σοβιετικών που το πρωί της επόμενης μέρας, στις 23/6, υποχωρούσαν σε όλο το μέτωπο μεταξύ του Κουπιάνσκ στα βόρεια και του Ιζιούμ στο νότο, βαδίζοντας προς τα ανατολικά, στην κατεύθυνση του ποταμού Οσκολ. Το βράδυ της ίδιας ημέρας το Κουπιάνσκ είχε πέσει. Το 44ο ΣΣ από την πρώτη κιόλας μέρα διέσπασε τις εχθρικές γραμμές και έστησε μάλιστα προγεφύρωμα. Για τις επόμενες 2 ημέρες οι Γερμανοί στρατιώτες αναλώθηκαν στην εκμηδένιση των θυλάκων που έμειναν πίσω και οποίοι δεν προέβαλλαν ισχυρή αντίσταση. Μέχρι τις 26 Ιουνίου οι Γερμανοί είχαν εκκαθαρίσει τους τελευταίους θύλακες των σοβιετικών στρατευμάτων και η «συγκομιδή» αιχμαλώτων έφτασε τους 22.800 άνδρες .

Ο Μποκ συνεχάρη την 1η ΤΘΣ, λέγοντας: «Η Πρώτη Στρατιά Πάντσερ μπορεί να δει την τελευταία της νίκη με δικαιολογημένη υπερηφάνεια». Ο Κλάιστ πρόσθεσε τις δικές του ευχαριστίες «στους αξιωματικούς και τα στρατεύματα, συμπεριλαμβανομένων των νεαρών συντρόφων μας από την Εργατική Υπηρεσία». Ενώ όμως τόσο ο φον Μποκ όσο και ο φον Κλάιστ εξέφρασαν την πλήρη ικανοποίησή τους για την ολοκλήρωση των δύο επιχειρήσεων, υπήρξαν ανάμεικτες αντιδράσεις στα υψηλότερα επίπεδα διοίκησης, καθώς οι μάχες κερδήθηκαν σχετικά εύκολα, αλλά είχαν συγκριτικά λίγους αιχμαλώτους. Σε συνομιλία με τον Χάλντερ, αρχηγό του γενικού επιτελείου Oberkommando des Heeres, ο φον Μποκ είπε ότι ίσως οι Σοβιετικοί περιμένουν τις ΗΠΑ να παρέμβουν σε μεγάλη κλίμακα τώρα που οι Αμερικανοί είχαν εμπλακεί στον πόλεμο για περισσότερο από έξι μήνες και είχαν αποφασίσει, μέχρι να έρθει εκείνη η ώρα, να αποφύγουν τις μεγάλες ήττες και να υποχωρούν όποτε δινόταν η ευκαιρία εκμεταλλευόμενοι το τεράστιο στρατηγικό βάθος.

Η επέλαση της 4ης Ελαφράς Ταξιαρχίας Ιππικού πάνω στα οθωμανικά χαρακώματα στη μάχη της Μπεέρσεμπά.

 «Ήταν ξεκάθαρο για μένα ότι η επιχείρηση έπρεπε να γίνει πριν πέσει το σκοτάδι, γι' αυτό συμβούλεψα την επέλαση στο σημείο ως τη μοναδική μας ευκαιρία. Είχα κάποια εμπειρία από επιτυχημένες αιφνιδιαστικές επιθέσεις στα στρατόπεδα των Μπόερ στον πόλεμο της Νότιας Αφρικής.» *

Στις 31 Οκτωβρίου 1917 η 4η Ελαφρά Ταξιαρχία Ιππικού εκτέλεσε μια θρυλική επέλαση πάνω στα οθωμανικά χαρακώματα στη μάχη της Μπεέρσεμπά έχοντας αντί για σπαθες τις ξιφολόγχες τους στα χέρια. Η διαταγή ανέφερε να κραδαίνεται η ξιφολόγχη, η οποία έπρεπε να ακονιστεί τάχιστα, ως σπάθη πάρα να είναι προσαρμοσμένη στο τυφέκιο. Με εξαιρετική υποστήριξη πυροβολικού έπεσαν πάνω στους Οθωμανούς υπερασπιστές που ξεκίνησαν να βάλλουν προς τους καλπάζοντες ιππείς. Ξεκίνησε μια σκληρή μάχη μέσα στις γραμμές των χαρακωμάτων. Σύντομα ο εχθρός άρχισε να υποχωρεί απο την ορμητικότητα.

«Θεωρώ ότι η επιτυχία οφειλόταν στην ταχύτητα με την οποία πραγματοποιήθηκε η επέλαση. Εξαιτίας του όγκου του πυρός που διέθεταν τα πολυβόλα και τα τουφέκια από την οχυρωμενη θέση του εχθρού, μια ασύντακτη  επίθεση θα είχε ως αποτέλεσμα πολύ μεγαλύτερο αριθμό απωλειών. Παρατηρήθηκε επίσης ότι το ηθικό του εχθρού κλονίστηκε πολύ από τα στρατεύματά μας που κάλπαζαν πάνω από τις θέσεις του, προκαλώντας έτσι στους τυφεκιοφόρους και τους πολυβολητές του να χάσουν κάθε έλεγχο της πειθαρχίας του πυρός.»**

« Ένα υπέροχο θέαμα ξεπήδησε ξαφνικά στα αριστερά μας, καθώς οι γραμμές των ιππέων κινούνταν. Οι Τούρκοι ήταν σε φυγή και η αυστραλιανή μεραρχία τους κυνηγούσε. Βλέπαμε τα άλογα να πηδούν στα χαρακώματα, σκόνη παντού.» ***Ενώ τα άλογα συνέχισαν τον καλπασμό, οι στρατιώτες αφίππευσαν συντονισμένα και επιτέθηκαν στα χαρακώματα και τις ξιφολόγχες , σκοτώνοντας μεταξύ 30 και 40 Οθωμανούς πριν οι υπόλοιποι παραδοθούν. Οι υπερασπιστές «πολέμησαν σκληρά, και ένας σημαντικός αριθμός δικών μας σκοτώθηκαν», ενώ μεταξύ αυτών σκοτώθηκαν και τέσσερις βετεράνοι της Καλλίπολης. 

Μαζί τα 4ο και το 12ο συντάγματα ελαφρύ Ιππικού πήραν 1.148 αιχμαλώτους, 10 πυροβόλα, τέσσερα πολυβόλα και μια τεράστια ποσότητα στρατιωτικού υλικού. Οι ιππείς είχαν 55 νεκρούς και 58 τραυματίες. «Η τιμή και η δόξα της εξασφάλισης της πόλης ανήκει στην 4η Ελαφρά Ταξιαρχία σε μια επίθεση ιππικού που σε φήμη κατατάσσεται ίση με αυτήν της Ελαφράς Ταξιαρχίας στην Μπαλακλάβα το 1854».

*Επιστολή του Ντόναλντ Κάμερον, επικεφαλής του 12ου Συντάγματος Ιππικού 1928 στον Αυστραλό ιστορικό E. W. Bean.

**Αντισυνταγματάρχης M. Bourchier, διοικητής του 4ου Συντάγματος Ιππικού.

*** Τζέιμς Μακ Κάρολ από το σημείο στο Τελ Ελ Σαμπά.

Επιχείρηση «Moduler», Αύγουστος-Νοέμβριος 1987.

Κατά τη διάρκεια αυτής της επιχείρησης (διήρκησε από τις 4 Αυγούστου έως τις 30 Νοεμβρίου) στις 3 Οκτωβρίου οι δυνάμεις της Νοτίου Αφρικής προσπαθούσαν να ανακόψουν τους κομμουνιστές του FAPLA (Forças Armadas Populares de Libertação de Angola) και τους Κουβανούς για να περισωσουν τους πιεζόμενους άνδρες της UNITA (Εθνική Ένωση για την Ολική Ανεξαρτησία της Αγκόλα - Uniao Nacional para a Independencia Total de Angola). Κατά τη διάρκεια αυτών των μαχών, κατάφεραν να καταλάβουν έναν σοβιετικό Α/Α εκτοξευτη SA-8.

Τότε τον Οκτώβριο, το Νοτιοαφρικανικό 61ο ΜΚ Τάγμα και σε συνδυασμό σε δεύτερο χρόνο με τη SAAF κατέστρεψαν κυριολεκτικά ολόκληρη την 47η ΤΘ Ταξιαρχία της FAPLA και των Κουβανών. Είχαν υποκλέψει πιο πριν σήμα του εχθρού για την ώρα διάβασης ενός ποταμού και με αιχμή του δόρατος μερικά ΤΟΜΑ Ratel-90 επιτέθηκαν μανιασμενα. Κάθε προσπάθεια του FAPLA με χερσαίες δυνάμεις και με τα MIG για βοήθεια ή απαγκιστρωση της 47ης κατέληξε σε αποτυχία. Από τις 10.17 έως τις 12.00 και από τις 14.00 έως τις 17.00, η δύναμη των κομμουνιστών είχε εξοντωθεί. Πάνω από 600 στρατιώτες ήταν νεκροί και περίπου 10 άρματα μάχης και ΤΟΜΑ απωλεσθεντα. Οι Νοτιοαφρικανοί είχαν 1 μόλις νεκρό και 1 Ratel-90 εκτός μάχης.

Ο Γιόχαν Λέμαν, ένας αξιωματικός πληροφοριών της SAAF κατευθύνθηκε στην περιοχή καταμετρώντας τις ζημιές και τις απώλειες που υπέστη η 47η ΤΘ Ταξιαρχία με ένα προπορευόμενο τμήμα από το 32ο Τάγμα. Σαρώνοντας την περιοχή μέσα από τα κιάλια του στην ομίχλη, σε μια λασπώδη πεδιάδα κάτι κέντρισε αμέσως το ενδιαφέρον του. Παρατηρώντας πιο προσεκτικά, έμεινε έκπληκτος και αμέσως ανέφερε στον ασύρματο ότι είχε δει ένα SA-8.

Τότε, ο Λέμαν και ο λοχαγός Πιέτ βαν Ζυλ προχώρησαν στην πεδιάδα και βρήκαν το Α/Α σύστημα κολλημένο στην παχιά λάσπη. Χωρίς να χάσει χρόνο, ο Πιέτ βαν Ζυλ πηδηξε σε ένα επίσης εγκαταλελειμμένο σοβιετικό άρμα μάχης Τ-55 του FAPLA που ήταν παραδίπλα και διαπίστωσε ότι ακόμα ήταν λειτουργικό. Η 21η Ταξιαρχία του FAPLA που ήταν δίπλα, επίσης μαζί με Κουβανούς, ξεκίνησε με μεγάλη νευρικότητα ένα μπαράζ πυροβολικού με ό,τι διέθετε προκειμένου να μην πέσει λειτουργικό το σύστημα στον εχθρό. Τάχιστα, οι νοτιοαφρικανοί έδεσαν το άρμα μάχης με το σύστημα SA-8 για να το τραβήξουν μέσα από την πεδιάδα, σε απόσταση 2 χλμ ανοιχτού πεδινού πεδίου εως τα πρώτα δέντρα. Και τα κατάφεραν. Παρά μερικές απώλειες προσωπικού το Α/Α περιήλθε επιτέλους στα χέρια τους μαζί με το άρμα.

Το γεγονός αυτό, προκάλεσε τεράστιο σοκ και ενδιαφέρον για τη Δύση και τις ΗΠΑ ειδικότερα, προκειμένου να μάθουν τις ικανότητες του συστήματος, τις αδυναμίες του και καθετί έως τότε απόρρητο. Στο αποκορύφωμα του ψυχρού πολέμου κανείς στη Δύση δεν είχε βρεθεί κοντά σε έναν από αυτο, αποτελούσε ένα σοβιετικό πυραυλικό σύστημα «Άκρως Απόρρητο» εκείνη την εποχή και η ικανότητά του ένα ομιχλώδες μυστήριο για τις δυτικές δυνάμεις.

Επιχείρηση «Fall Weiß», 20 Ιανουαρίου με 9 Μαρτίου 1943 (Επιχείρηση «Λευκό»). Ο Τίτο «ματώνει» αλλά διαφεύγει.

Το αντάρτικο στη Γιουγκοσλαβία ήταν  εξαιρετικά σκληρό και αιματηρό και για τις δύο πλευρές. Για να γίνει αντιληπτό αυτό,αρκεί να ρίξει κανείς μια ματιά στις εμπλεκόμενες δυνάμεις σε κάθε εκκαθαριστική επιχείρηση. «Οι πολεμικές επιχειρήσεις.. έχουν χάσει τον χαρακτήρα του ανταρτοπόλεμου», είπε λίγο πιο μετά, στις 1/11/43 ο Διοικητής των ΝΑ, Στρατάρχης φον Βάις.

 Συγκεκριμένα, μόνο για τη «Fall Weiß» ο Άξονας ενέπλεξε 90.000 άνδρες από 10 Μεραρχίες και 12 μοίρες της αεροπορίας. Σε αυτές πρέπει να προστεθούν και 12 με 15 χιλιάδες Τσέτνικς προκειμένου να «ελευθερώσουν τη σερβική γη από την κομμουνιστική τρομοκρατία».

Παρτιζάνοι της 2ης Δαλματικής Ταξιαρχίας σε μια ανάπαυλα των μαχών.

Οι Γερμανικές μεραρχίες, η 7η Ορεινή SS «Πρίγκηπας Ευγένιος», η 714η και 717η (πρώην Κυνηγών) μαζί με την κροατική 369η και τις ιταλικές «Λομβαρδία», «Ρε», «Σάσσαρι» επιτέθηκαν από διαφορετικά σημεία με ΑΝΣΚ την περικύκλωση των 11 υποστελεχωμένων μεραρχιών των παρτιζάνων που αριθμούσαν περίπου 45.000. Οι τελευταίοι αντιστάθηκαν πεισματικά και με επιτυχία εκτελώντας νυχτερινές αντεπιθέσεις υπό τον φόβο της εχθρικής αεροπορίας. Μάλιστα στις 25 Ιανουαρίου, 2 τάγματα των παρτιζάνων στο Σάνσκι Μοστ διέλυσαν ένα τμήμα της 717ης, κυρίως Κροατών Ουστάσι, παίρνοντας μεταξύ άλλων 10 πολυβόλα και 5 πυροβόλα . Νέες επιθέσεις στις 28 και 29/1 είχαν την ίδια τύχη και μάλιστα σκοτώθηκε και ο διοικητής του 202ου Τάγματος Αρμάτων. Τελικά η 7η SS υπερνικησε τις άμυνες των κομμουνιστών Γιουγκοσλάβων και με αργό αλλά σταθερό ρυθμό συνέχισε την προέλαση μέχρι το Πέτροβακ όταν και η λαβίδα είχε κλείσει. Στην επίθεση στο Γκρμέτς παρτιζάνοι και άμαχοι που επέλεξαν την έξοδο υπέστησαν τρομερές απώλειες. Έως τότε οι Γερμανοί είχαν 877 νεκρούς, τραυματίες και αγνοούμενους ενώ μικρές ήταν αυτές των Κροατών και Ιταλών. Οι παρτιζάνοι είχαν πολλαπλάσιες ,άνω των 4.000 νεκρών καθώς ο αριθμός των 6.561 που δίνουν οι Γερμανοί εμπεριέχει και αμάχους ή συμπαθούντες.

Άνδρες της Μεραρχίας SS «Πρίγκηπας Ευγένιος» εκπαιδεύονται στον ορεινό αγώνα (στα αριστερά: SS-Sturmbannführer Richard Kaaserer, διοικητής τάγματος). Οι στρατιώτες αυτής της μεραρχίας, που ήταν ως επί το πλείστον απλοί αγρότες, πέρασαν από μια ασυνήθιστα μακρά και δύσκολη εκπαίδευση πριν ετοιμαστούν για τον εξαιρετικά απαιτητικό ανταρτοπόλεμο. Το σύνθημα που ειχαν οι άνδρες κατά τη διάρκεια της σχεδόν εννιάμηνης εκπαίδευσής τους ήταν «καλύτερα να ιδρώσεις παρά να ματώσεις».

Ο Τίτο βλέποντας το κρίσιμο της κατάστασης, εξαπέλυσε τη δική του αντεπίθεση στις 9 με 10 Φεβρουαρίου απέναντι στους έτερους συμμάχους των Γερμανών. Η 2η «Μεραρχία Προλετάριων» νίκησε εύκολα τις κροάτικες φρουρές στο Ποσούτζιε και Ιμότσκι και στις 15 εξαΰλωσε το 1ο Τάγμα της ιταλικής Μεραρχίας Μούρτζε που είχε 406 νεκρούς και αιχμαλώτους,μαζί με τον διοικητή τους και όλο τον εξοπλισμό μεταξύ αυτών και 13 άρματα. Οι παρτιζάνοι της 3ης Μεραρχίας υπερνικησαν τους Ιταλούς ξανά,με τη δεύτερη προσπάθεια,στο Προζόρ που είχαν 340 νεκρούς και αιχμαλώτους και άλλους 190 στις 20/2, ενώ με την πτώση της Τζαμπλάνιτσα πήραν άλλους 270 και εκτέλεσαν τον διοικητή Μαλαντονίο αφού ειπώθηκε ότι συμμετείχε στον Ισπανικό Εμφύλιο. Μονάχα η εμφάνιση γερμανικών ενισχύσεων σταθεροποίησε το μέτωπο και εξεδίωξε τους Γιουγκοσλαβους από αρκετά σημεία. Με την είσοδο της 718ης Κυνηγών,οι Γερμανοί αναλώθηκαν σε μια αιματηρή σειρά συγκρούσεων 10 ημερών στην οποία επικράτησαν πλήρως αναγκάζοντας τον διοικητή της 1ης Ταξιαρχίας Προλετάριων, που υπέστη τρομερή αιμορραγία, να αναφέρει στον Τίτο την αποτυχία και τον κίνδυνο κατάρρευσης.

Τσέτνικς μαζί με Ιταλούς στρατιώτες στη Τζαμπλάνιτσα.

Με την ιταλική Μεραρχία Μούρτζε διαλυμένη (2.300 απώλειες) και με κατώτατο ηθικό ,κρίθηκε αναγκαία η αποστολή 3.000 Τσέτνικς για την άμυνα της πόλης Κονιτς. Η παρουσία τους ήταν όντως αναγκαία. Οι παρτιζάνοι της 3ης Μεραρχίας έπεσαν με ορμή στις 22,23 και 24/2 αλλά απωθήθηκαν κάτι που αναγνώρισαν οι Γερμανοί λέγοντας για τη σημαντική «βοηθεια των γενναίων Τσέτνικς». Όμως εκείνη τη στιγμή, ο Τίτο είδε με τρόμο την 717η να εμφανίζεται στο Προζόρ επιδιώκοντας την κατάρρευση όλου του δυτικού μετώπου.

Με ΑΝΣΚ την κατάληψη του Λίβν οι Γερμανοί ξεκινησαν την επιχείρηση «Λευκό 2» και πίεζαν πλέον ασταμάτητα τους παρτιζάνους εν μέσω βαρύ χειμώνα. Οι τελευταίοι υποχωρούσαν συνεχώς προσπαθώντας να επιβιώσουν εγκαταλείποντας τις πόλεις τη μια μετά την άλλη, και το Λίβν έπεσε στις 5 Μαρτίου. Εντωμεταξυ, ο Τίτο και το αρχηγείο του είχαν βρεθεί σε απίστευτα δεινή θέση, αφού πλέον δεν είχαν διέξοδο. Από τη μια οι Γερμανοί φαίνονταν ασταμάτητοι στα ορεινά περάσματα του Προζόρ ,από την άλλη οι επιθέσεις στο Κόνιτς είχαν πέσει πάνω στους σκληροτράχηλους Τσέτνικς και ήταν σε τέλμα. Τελικά,πήρε την κατάσταση και την ευθύνη πάνω του. Διέταξε αλλαγή της επίθεσης πάνω στους ορμώμενους Γερμανούς του Προζόρ. Εκεί, στις 2 Μαρτίου εκτυλίχθηκαν απίστευτες σκηνές στις πλαγιές του όρους Ραντούσα. Κάτω από εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες και με βαρύτατες απώλειες, οι παρτιζάνοι ανάγκασαν τους Γερμανούς σε υποχώρηση. Λόχοι των παρτιζάνων είχαν μείνει με 8 μόλις άνδρες , ενώ δεκάδες ήταν οι κρυοπαγημενοι, αλλά η πίεση δεν σταμάτησε και τις δύο επόμενες ημέρες, όταν και αιχμαλώτισαν τον Ταγματάρχη Στρέκερ, κάτι που οδήγησε στις «διαπραγματεύσεις του Μαρτίου».

Χάρτης των επιχειρήσεων «Fall Weiß», 20 Ιανουαρίου με 9 Μαρτίου 1943 (Επιχείρηση «Λευκό»). Στην γιουγκοσλαβική ιστοριογραφία αναφέρεται ως «Τέταρτη εχθρική επίθεση ».

Τοτε , προς έκπληξη όλων ,ο Τίτο κάνει ξανά στροφή 180 μοιρών και επιτίθεται άλλη μια φορά στη Τζαμπλάνιτσα αιφνιδιάζοντας τους Τσέτνικς. Το σχέδιο ήταν « να πάρει μια ανάσα» από τη μια πλευρά και κατόπιν να επιτεθεί ξανά στην έτερη όσο πιο γρήγορα γινόταν. Όλο το καταληφθεν βαρύ υλικό και τα άρματα ρίχτηκαν στον ποταμό Νερέτβα. Για μια ακόμα φορά ο Τίτο βασίστηκε στην παραπλάνηση. Ανατίναξε όλες τις γέφυρες του ποταμού δίνοντας την εντύπωση ότι θα έφευγε βόρεια μόλις οι εναέριες δυνάμεις των Γερμανών έβλεπαν την καταστροφή ,κάτι που έγινε και κατόπιν επιδιόρθωσαν πρόχειρα και ταχύτατα τις γέφυρες ,αιφνιδίασαν τους λιγοστούς Τσέτνικς και διέφυγαν κάτω από το συνεχές σφυροκόπημα της Λουφτβάφε αλλά μέσα από τα ορεινά και δασώδη περάσματα.

Το αποτέλεσμα ήταν μια στρατηγική νίκη για τον Γιόσιπ Μπροζ Τίτο που κατάφερε να διαφύγει από τη θανάσιμη παγίδα. Το τίμημα όμως ήταν τρομερό. Περίπου 12.500 παρτιζάνοι ήταν νεκροί, άλλοι 2.506 αιχμάλωτοι και άγνωστος ο αριθμός τραυματιών. Στον αντίποδα ο τακτικά νικητής Άξονας είχε υποστεί συνολικά 6.500 με 8.500 άνδρες σε νεκρούς, τραυματίες και αγνοούμενους. Από αυτούς 1.900 με 2.400 ήταν Γερμανοί, 2.600 περίπου των Ιταλών , 600 των Κροατών και 2 με 3 χιλιάδες των Τσέτνικς.

Άνδρες της 118ης Ελαφράς Μεραρχίας Πεζικού, που από τον Απρίλιο του 1943 θα γινόταν Κυνηγών, κατά τη διάρκεια των μαχών στη Γιουγκοσλαβία.

Χαλάστρας Κωνσταντίνος